.............นิทานศาสนา หมายถึง เรื่องเล่าที่เกี่ยวกับศาสนาที่ชาวบ้านเชื่อว่าเป็นเรื่องจริง นิทานศาสนาจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับพระพุทธเจ้า พระโพธิสัตว์และบุคคลสำคัญในศาสนาสมัยพุทธกาล เช่น องคุลีมาล นางวิสาขา เป็นต้น
.............นิทานเกี่ยวกับพระพุทธเจ้า ที่พบบ่อยๆ ในประเทศไทยมักจะเป็นเรื่องเล่าทำนองพระพุทธเจ้าเสด็จไปมายังที่ต่างๆ ต่อมาคือสถานที่สำคัญทางศาสนา เช่น สถานที่ตั้งพระธาตุหรือรอยพระพุทธบาท ตัวอย่าง นิทานเล่าที่มาของพระธาตุดอยตุง จังหวัดเชียงราย กล่าวว่า ย้อนหลังในสมัยพุทธกาลเมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จมาอยู่ที่เขาคิชฌกูฎ แล้วถูกพระเทวทัตแกล้งกลิ้งก้อนหินใหญ่ไปถูกพระบาทเลือดออก หลังจากที่รักษาพระบาทจนหายแล้ว ก็เสด็จมายังเมืองต่าง ๆ ริมแม่น้ำโขง เมื่อมาถึงเมืองเชียงแสน พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็นดอย ๓ ลูกอยู่ทางทิศตะวันตก พระองค์พร้อมด้วยพระอรหันต์ ๕๐๐ องค์ เหาะไปยังดอยที่สูงที่สุด พระองค์ทรงหยุดกึกบนก้อนหินก้อนหนึ่งแล้วหันพระพักตร์ไปยังทิศตะวันออกมองดูบ้านเมืองบริเวณนั้น ทรงทำนายว่าที่นั่นจะเป็นที่ตั้งของพระพุทธศาสนาไปจนตลอด ๕๐๐๐ ปี ทรงมีพระบัญชาว่า เมื่อพระองค์ปรินพพานไปแล้ว จะมอบกระดูกด้ามมีดขวาไว้ ณ ที่แห่งนี้ เพื่อให้สาธุชนได้กราบไว้บูชา กาลต่อมาเมื่อทรงดับขันธ์ไป พระมหากัสสปเถระก็ได้นำพระธาตุดังกล่าวมายังยอดดอยนั้น โดยเอาพระโกศบรรจุพระธาตุตั้งไว้เหนือก้อนหิน ซึ่งพระพุทธเจ้าเคยหยุดยืน ณ บริเวณนั้นแล้วอธิฐานให้พระโกศธาตุจมลงไปในก้อนหิน พระมหากัสสปเถระได้อธิฐานอีกครั้งหนึ่งให้บังเกิดตุง (ธง)ทิพย์ยาว ๗๐๐๐ วา กว้าง ๕๐๐ วา มีรัศมีงดงาม กางบูชาพระธาตุอยู่ที่ดอยทางทิศตะวันออก ฝูงชนขึงขนานนามดอยนี้ว่า ดอยตุง มาตั้งแต่นั้น
.............จากนิทานเรื่องนี้จะเห็นได้ว่า นอกจากจะเป็นนิทานศาสนาแล้วยังเกี่ยวพันกับสถานที่ในท้องถิ่น จึงมีลักษณะเป็นนิทานท้องถิ่นด้วย
แหล่งข้อมูล : หนังสือ เรียนภาษาไทยนิทานพื้นบ้าน,สุกัญญา ภัทราชัย
บันทึกโดย : ซ่อนกลิ่น ซ่าหรี (นามปากกา)